Bu iki kaliteli bilimkurgu eserini ele alalım.Biri ilk kitabı 1965 yılında yazılan,bilimkurgu felsefe,politika gibi kavramları yoğun bir biçimde kullanan ve yorumlayan,en iyi bilimkurgu eserlerinden biri sayılan Dune.Matrix ise günümüz cyberpunk türünün en etkili sinema örneği.Matrix içinde yer alan gönderme ve aleogriler göz önüne alındığında tüm sinema tarihinin en kaliteli eserlerinden biri olduğunu söylemek pek abartı olmaz.Matrix'in anlamı matemetikde bildiğimiz matrisler-ki programlamada çok kullanılan bir yapı-ayrıca biyolojide geçen bir kavram olarak ,hücreye enerji sağlayan mitokondri yapısını çevreleyen sıvıdır.Sadece eserin isminin böyle göndermeleri olması onun ne kadar büyük olduğunu anlatmakta yeterlidir herhalde.
Bu iki eserin hikayesinde benzer sayılabilecek bir nokta var,ikisindede bir mesih hikayesinden bahsedilir.Dune da ki mesih kavramı Bene Gesserit okulunun genetik dölleme programı ile yaklaşık 90 küsür nesildir süren ve üstün bir şekilde geleceği görme yetisi olan erkek bir Bene Gesserit- Kwisatz Haderach yaratmaktır.Matrix de ki mesih kavramı ise matrix programının içinde ki hatadan oluşan ve ilginç bir şekilde matrix dışındada etkisi süren(bence bu noktada bilimkurgu ile pek uyuşmuyor) Neo isimli bir insan.Buraya kadar ki benzerlikler iki eseri bilen insanlar arasında bile pek şüphe yaratmadı.Çünkü mesih kavramı kullanım alanı açısından baya
yaygın,sadece çok hafif bir şüphe ile Matrix'in Dune dan etkilenmiş olabileceği kuşkusu doğdu,fakat Matrix'in çok dolu ve kaliteli bir yapım olması bu şüphelerin yeşermesine pek imkan vermedi.Dananın kuyruğunun koptuğu nokta ise Matrix Revolutions filmi idi.Filmde Neo'nun gözleri bir silah tarafından yaralanır ve fiziksel olarak gözlerinin kaybeder,ama matrix içinde üstün bir kişilik-ve matrix'in kendi yapısından dolayı-"görme" yetisini kaybermez.Dune daki buna benzer olay ise,serinin ikinci kitabı olan Dune Mesihi'nde geçer. Kwisatz Haderach özelliklerini taşıyan Muad'Dib gözleri kör edici etkisi olan taşyakan bombanın etkisine maruz kalır ve fiziksel olarak gözlerini kaybeder.Fakat oda görme yeteneğini kaybetmez.Bu şaşırtıcı benzerlik bazı çevreler tarafından-ki bu çevreler gerek Matrix'in çok popüler olmasından gerek de son filmin beklentilerin aşağıda olmasından dolayı seriye karşı antipatisi olan insanlardan oluşmaktadır.- Matrix'in Dune dan çalıntı (plagiarisim) yaptığını iddaa eder.Bazı ılımlı çevrelerse bunun çalıntı değil bir gönderme olduğunu ve mesih hikayelerinde bu tarz benzerliklerin olabileceğini belirtmişlerdir.Ben de ikinci grup mesubuyum.Matrix yapı olarak oldukça iyi düşünülmüş ve her yönden kalite çıtasının çok çok üstünde olan bir eser.Bu nedenden dolayı yönetmen Wachowski kardeşleri çalıntı yapmayla suçlamak kedinin uzanamadığı ciğere mundar demesi ile aynı değere sahip.Wachowskiler böyle kalitede bir eser yaratabildiklerine göre kuşkusuz çoğu bilimkurgu eserinide okumuşlardır,Dune serisininde bunun içinde olduğunu sanıyorum.Fakat iki benzerliğin tesadüf mü yoksa göndermemi olduğu ise çok tartışılabilecek bir konu.Filmlerdeki çoğu göndermeler ufak bir sahneyi veya bölümü içerir,Matrix Revolutions da olduğu gibi filmin bütününü etkileyen bir durumun gönderme olarak yapılmasının olasılığı azdır,fakat bu olasılığın azlığı kuşkuları canlı tutmaya yetecek kadar da fazladır, gönderme olabilirde olmayabilirde.Sonuç ne olursa olsun iki eserde bundan bir şey kaybetmeyecektir,aksine kaliteleri bir kez daha perçinlenmiş olacaktır.Birde düşük bir ihtimal olan Wachowskilerin Dune eserini okumamış olması durumu var.Eğer böyle ise kopmlo teorileri üretmekte usta olan beyinler büyük bir konu kaybedecektir.Fakat okumamış olsalar bile matrixde ki mesihin kör olma kavramı yer alabilirdi kanımca,bu tema Dune'a uyduğu kadar Matrix'in yapısınada uyuyor.
yaygın,sadece çok hafif bir şüphe ile Matrix'in Dune dan etkilenmiş olabileceği kuşkusu doğdu,fakat Matrix'in çok dolu ve kaliteli bir yapım olması bu şüphelerin yeşermesine pek imkan vermedi.Dananın kuyruğunun koptuğu nokta ise Matrix Revolutions filmi idi.Filmde Neo'nun gözleri bir silah tarafından yaralanır ve fiziksel olarak gözlerinin kaybeder,ama matrix içinde üstün bir kişilik-ve matrix'in kendi yapısından dolayı-"görme" yetisini kaybermez.Dune daki buna benzer olay ise,serinin ikinci kitabı olan Dune Mesihi'nde geçer. Kwisatz Haderach özelliklerini taşıyan Muad'Dib gözleri kör edici etkisi olan taşyakan bombanın etkisine maruz kalır ve fiziksel olarak gözlerini kaybeder.Fakat oda görme yeteneğini kaybetmez.Bu şaşırtıcı benzerlik bazı çevreler tarafından-ki bu çevreler gerek Matrix'in çok popüler olmasından gerek de son filmin beklentilerin aşağıda olmasından dolayı seriye karşı antipatisi olan insanlardan oluşmaktadır.- Matrix'in Dune dan çalıntı (plagiarisim) yaptığını iddaa eder.Bazı ılımlı çevrelerse bunun çalıntı değil bir gönderme olduğunu ve mesih hikayelerinde bu tarz benzerliklerin olabileceğini belirtmişlerdir.Ben de ikinci grup mesubuyum.Matrix yapı olarak oldukça iyi düşünülmüş ve her yönden kalite çıtasının çok çok üstünde olan bir eser.Bu nedenden dolayı yönetmen Wachowski kardeşleri çalıntı yapmayla suçlamak kedinin uzanamadığı ciğere mundar demesi ile aynı değere sahip.Wachowskiler böyle kalitede bir eser yaratabildiklerine göre kuşkusuz çoğu bilimkurgu eserinide okumuşlardır,Dune serisininde bunun içinde olduğunu sanıyorum.Fakat iki benzerliğin tesadüf mü yoksa göndermemi olduğu ise çok tartışılabilecek bir konu.Filmlerdeki çoğu göndermeler ufak bir sahneyi veya bölümü içerir,Matrix Revolutions da olduğu gibi filmin bütününü etkileyen bir durumun gönderme olarak yapılmasının olasılığı azdır,fakat bu olasılığın azlığı kuşkuları canlı tutmaya yetecek kadar da fazladır, gönderme olabilirde olmayabilirde.Sonuç ne olursa olsun iki eserde bundan bir şey kaybetmeyecektir,aksine kaliteleri bir kez daha perçinlenmiş olacaktır.Birde düşük bir ihtimal olan Wachowskilerin Dune eserini okumamış olması durumu var.Eğer böyle ise kopmlo teorileri üretmekte usta olan beyinler büyük bir konu kaybedecektir.Fakat okumamış olsalar bile matrixde ki mesihin kör olma kavramı yer alabilirdi kanımca,bu tema Dune'a uyduğu kadar Matrix'in yapısınada uyuyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder